Logo NU Online
Jatim Jateng Jabar Lampung Jakarta Kepri Banten Jombang
Saturday, 24 May 2025
Khutbah

Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Sinten niku Tiyang ingkang Bangkrut?

NU Online  Ā·  Kamis, 25 Januari 2024 | 14:30 WIB

Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Sinten niku Tiyang ingkang Bangkrut?

Khutbah Jumat. (Foto: NU Online/Faizin)

Ajie Najmuddin

Ajie Najmuddin

Kontributor

Download PDF

Pada umumnya, niatan manusia hidup di dunia memperbanyak amal baikĀ agar kelak di akhirat ia mendapatkan hasil yang menguntungkan (masuk surga). Layaknya orang yang berjualan, tentu kita ingin jualan yang untung dan tidak ingin mengalami kerugian. Meski demikian ada saja orang yang mengalami kerugian. Siapakah mereka?


Teks khutbah Jumat berikut ini berjudul "Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Sinten niku Tiyang ingkang Bangkrut?" Untuk mencetak naskah khutbah Jumat ini, silakan klik ikon print berwarna merah di atas atau bawah artikel ini (pada tampilan desktop). Semoga bermanfaat!


Khutbah I


Ų§Ł’Ł„Ų­ŁŽŁ…Ł’ŲÆŁ Ł„Ł„Ł‡Ł Ų§Ł’Ł„Ų­ŁŽŁ…Ł’ŲÆŁ Ł„Ł„Ł‡Ł Ų§Ł„Ł‘Ų°ŁŠ Ł‡ŁŽŲÆŁŽŲ§Ł†ŁŽŲ§ Ų³ŁŲØŁŁ„ŁŽ Ų§Ł„Ų³Ł‘Ł„Ų§ŁŽŁ…ŁŲŒ ŁˆŁŽŲ£ŁŽŁŁ’Ł‡ŁŽŁ…ŁŽŁ†ŁŽŲ§ ŲØŁŲ“ŁŽŲ±ŁŁŠŁ’Ų¹ŁŽŲ©Ł Ų§Ł„Ł†Ł‘ŁŽŲØŁŁŠŁ‘ Ų§Ł„ŁƒŁŽŲ±ŁŠŁ…ŁŲŒ Ų£ŁŽŲ“Ł’Ł‡ŁŽŲÆŁ Ų£ŁŽŁ†Ł’ Ł„ŁŽŲ§ Ų§ŁŁ„ŁŽŁ‡ŁŽ Ų„ŁŁ„Ł‘ŁŽŲ§ Ų§Ł„Ł„Ł‡ ŁˆŁŽŲ­Ł’ŲÆŁŽŁ‡Ł Ł„Ų§ Ų“ŁŽŲ±ŁŁŠŁƒ Ł„ŁŽŁ‡ŲŒ Ų°ŁŁˆ Ų§Ł’Ł„Ų¬ŁŽŁ„Ų§Ł„Ł ŁˆŁŽŲ§Ł„Ų„ŁƒŁ’Ų±Ų§Ł…ŲŒ ŁˆŁŽŲ£ŁŽŲ“Ł’Ł‡ŁŽŲÆŁ Ų£ŁŽŁ†Ł‘ Ų³ŁŽŁŠŁ‘ŁŲÆŁŽŁ†ŁŽŲ§ ŁˆŁŽŁ†ŁŽŲØŁŁŠŁ‘ŁŽŁ†ŁŽŲ§ Ł…ŁŲ­ŁŽŁ…Ł‘ŁŽŲÆŁ‹Ų§ Ų¹ŁŽŲØŁ’ŲÆŁŁ‡Ł ŁˆŁŽ Ų±ŁŽŲ³ŁˆŁ„ŁŁ‡ŲŒ Ų§Ł„Ł„Ł‘Ł‡ŁŁ…Ł‘ŁŽ ŲµŁŽŁ„Ł‘Ł Łˆ Ų³ŁŽŁ„Ł‘ŁŁ…Ł’ ŁˆŁŽŲØŲ§Ų±ŁŁƒŁ’ Ų¹ŁŽŁ„ŁŽŁ‰ Ų³ŁŽŁŠŁ‘ŁŲÆŁŁ†Ų§ Ł…ŁŲ­ŁŽŁ…Ł‘ŲÆŁ ŁˆŁŽŲ¹ŁŽŁ„ŁŽŁ‰ Ų§Ł„ŁŁ‡ ŁˆŁŽŲ£ŲµŁ’Ų­Ų§ŲØŁŁ‡Ł ŁˆŁŽŲ§Ł„ŲŖŁ‘ŁŽŲ§ŲØŁŲ¹ŁŠŁ†ŁŽ ŲØŁŲ„Ų­Ł’Ų³Ų§Ł†Ł Ų„Ł„ŁŽŁ‰ ŁŠŁŽŁˆŁ’Ł…Ł Ų§Ł„ŲÆŁ‘ŁŁŠŁ†ŲŒ Ų£ŁŽŁ…Ł‘ŁŽŲ§ ŲØŁŽŲ¹Ł’ŲÆŁ: ŁŁŽŁŠŁŽŲ§ŁŠŁ‘ŁŁ‡ŁŽŲ§ Ų§Ł„Ų„ŁŲ®Ł’ŁˆŁŽŲ§Ł†ŲŒ Ų£ŁˆŁ’ŲµŁŁŠŁ’ŁƒŁŁ…Ł’ ŁˆŁŽ Ł†ŁŽŁŁ’Ų³ŁŁŠŁ’ ŲØŁŲŖŁŽŁ‚Ł’ŁˆŁŽŁ‰ Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł ŁˆŁŽŲ·ŁŽŲ§Ų¹ŁŽŲŖŁŁ‡Ł Ł„ŁŽŲ¹ŁŽŁ„Ł‘ŁŽŁƒŁŁ…Ł’ ŲŖŁŁŁ’Ł„ŁŲ­ŁŁˆŁ’Ł†Ł’ŲŒ Ł‚ŁŽŲ§Ł„ŁŽ Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł ŲŖŁŽŲ¹ŁŽŲ§Ł„Ł‰ŁŽ ŁŁŁŠ Ų§Ł’Ł„Ł‚ŁŲ±Ł’Ų§Ł†Ł Ų§Ł’Ł„ŁƒŁŽŲ±ŁŁŠŁ…Ł’: Ų£ŁŽŲ¹ŁŁˆŁ’Ų°Ł ŲØŁŲ§Ł„Ł„Ł‡Ł Ł…ŁŁ†ŁŽ Ų§Ł„Ł‘ŁŽŲ“ŁŠŁ’Ų·ŁŽŲ§Ł†Ł Ų§Ł„Ų±Ł‘ŁŽŲ¬ŁŁŠŁ’Ł…ŲŒ ŲØŁŲ³Ł’Ł…Ł Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł Ų§Ł„Ų±Ł‘ŁŽŲ­Ł’Ł…Ł†Ł Ų§Ł„Ų±Ł‘ŁŽŲ­ŁŁŠŁ’Ł…Ł’: ŁŠŁŽŲ§ Ų£ŁŽŁŠŁ‘ŁŁ‡ŁŽŲ§ Ų§Ł„Ł‘ŁŽŲ°ŁŁŠŁ†ŁŽ Ų¢ŁŽŁ…ŁŽŁ†ŁŁˆŲ§ Ų§ŲŖŁ‘ŁŽŁ‚ŁŁˆŲ§ Ų§Ł„Ł„Ł‡ ŁˆŁŽŁ‚ŁŁˆŁ„ŁŁˆŲ§ Ł‚ŁŽŁˆŁ’Ł„Ł‹Ų§ Ų³ŁŽŲÆŁŁŠŲÆŁ‹Ų§ŲŒ ŁŠŁŲµŁ’Ł„ŁŲ­Ł’ Ł„ŁŽŁƒŁŁ…Ł’ Ų£ŁŽŲ¹Ł’Ł…ŁŽŲ§Ł„ŁŽŁƒŁŁ…Ł’ ŁˆŁŽŁŠŁŽŲŗŁ’ŁŁŲ±Ł’ Ł„ŁŽŁƒŁŁ…Ł’ Ų°ŁŁ†ŁŁˆŲØŁŽŁƒŁŁ…Ł’ ŁˆŁŽŁ…ŁŽŁ†Ł’ ŁŠŁŲ·ŁŲ¹Ł Ų§Ł„Ł„Ł‡ ŁˆŁŽŲ±ŁŽŲ³ŁŁˆŁ„ŁŽŁ‡Ł ŁŁŽŁ‚ŁŽŲÆŁ’ ŁŁŽŲ§Ų²ŁŽ ŁŁŽŁˆŁ’Ų²Ł‹Ų§ Ų¹ŁŽŲøŁŁŠŁ…Ł‹Ų§ ŁˆŁ‚Ų§Ł„ ŲŖŲ¹Ų§Ł„Ł‰ ŁŠŁŽŲ§ Ų§ŁŽŁŠŁ‘ŁŁ‡ŁŽŲ§ Ų§Ł„Ł‘ŁŽŲ°ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ Ų¢Ł…ŁŽŁ†ŁŁˆŁ’Ų§ Ų§ŲŖŁ‘ŁŽŁ‚ŁŁˆŁ’Ų§ Ų§Ł„Ł„Ł‡ŁŽ Ų­ŁŽŁ‚Ł‘ŁŽ ŲŖŁŁ‚ŁŽŲ§ŲŖŁŁ‡Ł ŁˆŁŽŁ„Ų§ŁŽ ŲŖŁŽŁ…ŁŁˆŁ’ŲŖŁŁ†Ł‘ŁŽ Ų„ŁŁ„Ų§Ł‘ŁŽ ŁˆŁŽŲ£ŁŽŁ†Ł’ŲŖŁŁ…Ł’ Ł…ŁŲ³Ł’Ł„ŁŁ…ŁŁˆŁ’Ł†ŁŽ. ŲµŁŽŲÆŁŽŁ‚ŁŽ Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł Ų§Ł„Ų¹ŁŽŲøŁŁŠŁ…Ł’ Ā Ā 


Jamaah JumƔt rahimakumullah,

Wonten ing pambuka sidang khutbah ingkang minulya punika, kepareng khatib ngaturaken pepeling kagem kita sedaya. Manggaha kita tansah ningkataken takwa kita, kelawan nindaake perintahe Gusti saha nebihi sedaya awisane. Mugi-mugi kita kalebet golongan ingkang angsal Ridha saking Gusti Allah taā€™ala.


Para jamaah ingkang minulya,

Ing sakwijing dina, Kanjeng Nabi Muhammad saw tanglet dhateng para sahabat, sinten niku tiyang ingkang bangkrut? Kados dene wonten ing hadist ingkang dipun riwayatake saking Sahabat Abu Hurairah ra:


Ų£ŁŽŁ†Ł‘ŁŽ Ų±ŁŽŲ³ŁŁˆŁ’Ł„ŁŽ Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł ŲµŁ„Ł‰ Ų§Ł„Ł„Ł‡ Ų¹Ł„ŁŠŁ‡ ŁˆŲ³Ł„Ł… Ł‚ŁŽŲ§Ł„ŁŽ: Ų£ŁŽŲŖŁŽŲÆŁ’Ų±ŁŁˆŁ’Ł†ŁŽ Ł…ŁŽŲ§ Ų§Ł„Ł’Ł…ŁŁŁ’Ł„ŁŲ³ŁŲŸ Ā Ā Ā 


Artosipun: "Saktemene Kanjeng Rasulullah saw tanglet (dhateng para sahabat): "Apa tah sliramu padha ngerti, sapa iku ingkang diarani wong kang rugi utawa bangkrut?"


Ł‚ŁŽŲ§Ł„ŁŁˆŁ’Ų§: Ų§ŁŽŁ„Ł’Ł…ŁŁŁ’Ł„ŁŲ³Ł ŁŁŁŠŁ’Ł†ŁŽŲ§ Ł…ŁŽŁ†Ł’ Ł„Ų§ŁŽ ŲÆŁŲ±Ł’Ł‡ŁŽŁ…ŁŽ Ł„ŁŽŁ‡Ł ŁˆŁŽŁ„Ų§ŁŽ Ł…ŁŽŲŖŁŽŲ§Ų¹ŁŽ Ā Ā 


Lajeng para sahabat wonten ingkang jawab: Tiyang ingkang bangkrut yaiku ingkang mboten gadah arta lan bandha.


Ananging, mboten jawaban niku ingkang dipun kersaake kalian Kanjeng Nabi. Tiyang ingkang bangkrut miturut agami, lajeng dipun wedar kalian Kanjeng Nabi.

ŁŁŽŁ‚ŁŽŲ§Ł„ŁŽ: Ų„ŁŁ†Ł‘ŁŽ Ų§Ł„Ł’Ł…ŁŁŁ’Ł„ŁŲ³ŁŽ Ł…ŁŁ†Ł’ Ų£ŁŁ…Ł‘ŁŽŲŖŁŁŠŲŒ ŁŠŁŽŲ£Ł’ŲŖŁŁŠ ŁŠŁŽŁˆŁ’Ł…ŁŽ Ų§Ł„Ł’Ł‚ŁŁŠŁŽŲ§Ł…ŁŽŲ©Ł ŲØŁŲµŁŽŁ„Ų§ŁŽŲ©Ł ŁˆŁŽŲµŁŁŠŁŽŲ§Ł…Ł ŁˆŁŽŲ²ŁŽŁƒŁŽŲ§Ų©ŁŲŒ ŁˆŁŽŁŠŁŽŲ£Ł’ŲŖŁŁŠ Ł‚ŁŽŲÆŁ’ Ų“ŁŽŲŖŁŽŁ…ŁŽ Ł‡Ł°Ų°ŁŽŲ§ŲŒ ŁˆŁŽŁ‚ŁŽŲ°ŁŽŁŁŽ Ł‡Ł°Ų°ŁŽŲ§ŲŒ ŁˆŁŽŲ£ŁŽŁƒŁŽŁ„ŁŽ Ł…ŁŽŲ§Ł„ŁŽ Ł‡Ł°Ų°ŁŽŲ§ŲŒ ŁˆŁŽŲ³ŁŽŁŁŽŁƒŁŽ ŲÆŁŽŁ…ŁŽ Ł‡Ł°Ų°ŁŽŲ§ŲŒ ŁˆŁŽŲ¶ŁŽŲ±ŁŽŲØŁŽ Ł‡Ł°Ų°ŁŽŲ§. ŁŁŽŁŠŁŲ¹Ł’Ų·ŁŁ‰ Ł‡Ł°Ų°ŁŽŲ§ Ł…ŁŁ†Ł’ Ų­ŁŽŲ³ŁŽŁ†ŁŽŲ§ŲŖŁŁ‡Ł ŁˆŁŽŁ‡Ł°Ų°ŁŽŲ§ Ł…ŁŁ†Ł° Ų­ŁŽŲ³ŁŽŁ†ŁŽŲ§ŲŖŁŁ‡Ł. ŁŁŽŲ„ŁŁ†Ł’ ŁŁŽŁ†ŁŁŠŁŽŲŖŁ’ Ų­ŁŽŲ³ŁŽŁ†ŁŽŲ§ŲŖŁŁ‡ŁŲŒ Ł‚ŁŽŲØŁ’Ł„ŁŽ Ų£ŁŽŁ†Ł’ ŁŠŁŽŁ‚Ł’Ų¶ŁŽŁ‰ Ł…ŁŽŲ§ Ų¹ŁŽŁ„ŁŽŁŠŁ’Ł‡ŁŲŒ Ų£ŁŲ®ŁŲ°ŁŽ Ł…ŁŁ†Ł’ Ų®ŁŽŲ·ŁŽŲ§ŁŠŁŽŲ§Ł‡ŁŁ…Ł’ ŁŁŽŲ·ŁŲ±ŁŲ­ŁŽŲŖŁ’ Ų¹ŁŽŁ„ŁŽŁŠŁ’Ł‡Ł. Ų«ŁŁ…Ł‘ŁŽ Ų·ŁŲ±ŁŲ­ŁŽ ŁŁŁŠ Ų§Ł„Ł†Ł‘ŁŽŲ§Ų±Ł Ā Ā 


Artosipun: "Nabi paring dhawuh: ā€œSaktemene wong kang bangkrut saking umatku, yaiku wong kang teka ana ing dina kiamat, kanthi gawa amal kesahenan saking shalat, puasa, dan zakat. Ananging wonge mau, tahu ngenyek (mencaci maki) wong liya, nuduh wong liya, mangan bandhane wong liya, gawe mili getihe (nglarani/mateni) wong liya, lan ngantem wong liya. Mangka, ganjaran-ganjaran sangka amal baguse entek sak durunge hak-hake dipenuhi, lan amal-amal alane wong-wong kang den dhalimi kabeh bakal den wenehake marang wong iku, lan sak banjure wong iku mau den uncalake ana neraka,ā€


Ma'asyiral muslimin rahimakumullah,

Awit saking keterangan hadist menika, saget dipun ngertosi, sinten tiyang ingkang bakal bathi utawi rugi/bangkrut? Wodene bangkrut, miturut Kanjeng Nabi yaiku dudu wong kang bangkrut mboten namung miturut keadaan ekonomine. Ananging ing dalem persoalan agami, yaiku wong kang duweni amal sahe utawi ganjaran kang kathah, nanging akhire telas merga perkara awon ingkang pernah dilakoni ing dunya. Malah-malah wonge tombok utawi bangkrut, sebab amal eleke wong liya, bakal diwenehke marang de'e.


Menika, gambaran besuk ana ing Padang Mahsyar, nalika manungsa dipun hisab kalian Allah ta'ala, lajeng bakal nentuake wonge mau bakal mlebu swarga utawa neraka.


Awit saking mekaten, mangga kita tansah mbiji dhumateng kita piyambak. Ibarate awak dhewe menika, amal sahe mawon dereng tentu ditampi kalian Gusti Allah. Mangka, ampun ditambahi nglakoni perkawis awon, kang saget ngurangi ganjarane kita.


Langkung-langkung, perkara awon kang wonten hubungane kalian tiyang sanes, kaya tah ngrasani, fitnah, nglarani, maling, korupsi, mateni, lan sanesipun. Menika sedaya bakal wonten walese saking Gusti, sahe niku ten Dunya, utawi ten Akhirat. Na'udzu billahi min dzalik.


Jamaah JumĆ”t hafidhakumullĆ¢h

Kula yakin, kita sedaya mesti bakal mboten tegel badhe mateni wong liya, utawi maling bandhane wong liya. Ananging, mbok menawi kita taksih asring, mboten kerasa kita sok ngucap ingkang elek saking lisan kita, ingkang nglarani atine wong liya. Utawi, drijine kita, komentar mboten sahe utawi ngirim informasi hoaks utawi malah kalebet fitnah ing media sosial. Menika lah sedaya perkara ingkang saget ndadosaken kita tiyang ingkang muflis utawi bangkrut.


Pramila, mangga kita jaga lisan kita. Kita jaga driji kita. Kita jaga sedaya anggota badan kita, supaya mboten dadi saksi kang bakal ngabotake ana ing dina Hisab. Menika dipun sebataken ing Al-Qur'an surat Yasin ayat 65:


Ł±Ł„Ł’ŁŠŁŽŁˆŁ’Ł…ŁŽ Ł†ŁŽŲ®Ł’ŲŖŁŁ…Ł Ų¹ŁŽŁ„ŁŽŁ‰Ł°Ł“ Ų£ŁŽŁŁ’ŁˆŁŽŁ°Ł‡ŁŁ‡ŁŁ…Ł’ ŁˆŁŽŲŖŁŁƒŁŽŁ„Ł‘ŁŁ…ŁŁ†ŁŽŲ§Ł“ Ų£ŁŽŁŠŁ’ŲÆŁŁŠŁ‡ŁŁ…Ł’ ŁˆŁŽŲŖŁŽŲ“Ł’Ł‡ŁŽŲÆŁ Ų£ŁŽŲ±Ł’Ų¬ŁŁ„ŁŁ‡ŁŁ… ŲØŁŁ…ŁŽŲ§ ŁƒŁŽŲ§Ł†ŁŁˆŲ§ŪŸ ŁŠŁŽŁƒŁ’Ų³ŁŲØŁŁˆŁ†ŁŽĀ 


Mugi-mugi kita sedaya kalebet dados tiyang kang begja lan bathi ana ing Dunya lan Akhirat. Amin ya Rabbal Alamin.


Ų¬ŁŽŲ¹ŁŽŁ„ŁŽŁ†Ų§ Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł ŁˆŁŽŲ„ŁŠŁ‘ŁŽŲ§ŁƒŁ… Ł…ŁŁ†ŁŽ Ų§Ł„ŁŁŽŲ§Ų¦ŁŲ²ŁŁŠŁ† Ų§Ł„Ų¢Ł…ŁŁ†ŁŁŠŁ†ŲŒ ŁˆŁŽŲ£ŲÆŁ’Ų®ŁŽŁ„ŁŽŁ†ŁŽŲ§ ŁˆŲ„ŁŁŠŁ‘ŁŽŲ§ŁƒŁ… ŁŁŁŠ Ų²ŁŁ…Ł’Ų±ŁŽŲ©Ł Ų¹ŁŲØŁŽŲ§ŲÆŁŁ‡Ł Ų§Ł„Ł…ŁŲ¤Ł’Ł…ŁŁ†ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ : Ų£Ų¹ŁŁˆŲ°Ł ŲØŁŲ§Ł„Ł„Ł‡Ł Ł…ŁŁ†ŁŽ Ų§Ł„Ų“Ł‘ŁŽŁŠŁ’Ų·Ų§Ł†Ł Ų§Ł„Ų±Ł‘ŁŽŲ¬ŁŁŠŁ…Ł’ŲŒ ŲØŁŲ³Ł’Ł…Ł Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł Ų§Ł„Ų±Ł‘ŁŽŲ­Ł’Ł…Ų§Ł†Ł Ų§Ł„Ų±Ł‘ŁŽŲ­ŁŁŠŁ…Ł’: ŁŠŁŽŲ§ Ų£ŁŽŁŠŁŁ‘Ł‡ŁŽŲ§ Ų§Ł„ŁŽŁ‘Ų°ŁŁŠŁ†ŁŽ Ų¢Ł…ŁŽŁ†ŁŁˆŲ§ Ų§ŲŖŁŽŁ‘Ł‚ŁŁˆŲ§ Ų§Ł„Ł„ŁŽŁ‘Ł‡ŁŽ ŁˆŁŽŁ‚ŁŁˆŁ„ŁŁˆŲ§ Ł‚ŁŽŁˆŁ’Ł„Ł‹Ų§ Ų³ŁŽŲÆŁŁŠŲÆŁ‹Ų§.Ā ŲØŲ§ŁŽŲ±ŁŽŁƒŁŽ Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł Ł„ŁŁŠŁ’ ŁˆŁŽŁ„ŁƒŁ…Ł’ ŁŁŁŠ Ų§Ł„Ł‚ŁŲ±Ł’Ų¢Ł†Ł Ų§Ł„Ų¹ŁŽŲøŁŁŠŁ’Ł…ŁŲŒ ŁˆŁŽŁ†ŁŽŁŁŽŲ¹ŁŽŁ†ŁŁŠŁ’ ŁˆŁŽŲ„ŁŁŠŁ‘Ų§ŁƒŁŁ…Ł’ ŲØŁŲ§Ł„Ų¢ŁŠŲ§ŲŖŁ ŁˆŲ°ŁŁƒŁ’Ų±Ł Ų§Ł„Ų­ŁŽŁƒŁŁŠŁ’Ł…Ł. Ų„Ł†Ł‘Ł‡Ł ŲŖŁŽŲ¹Ų§ŁŽŁ„ŁŽŁ‰ Ų¬ŁŽŁˆŁ‘Ų§ŲÆŁŒ ŁƒŁŽŲ±ŁŁŠŁ’Ł…ŁŒ Ł…ŁŽŁ„ŁŁƒŁŒ ŲØŁŽŲ±Ł‘ŁŒ Ų±ŁŽŲ¤ŁŁˆŁ’ŁŁŒ Ų±ŁŽŲ­ŁŁŠŁ’Ł…ŁŒ Ā Ā 


Khutbah II


Ų§ŁŽŁ„Ł’Ų­ŁŽŁ…Ł’ŲÆŁ Ł„Ł„Ł‡Ł Ų¹ŁŽŁ„Ł‰ŁŽ Ų„ŁŲ­Ł’Ų³ŁŽŲ§Ł†ŁŁ‡Ł ŁˆŁŽŲ§Ł„Ų“Ł‘ŁŁƒŁ’Ų±Ł Ł„ŁŽŁ‡Ł Ų¹ŁŽŁ„Ł‰ŁŽ ŲŖŁŽŁˆŁ’ŁŁŁŠŁ’Ł‚ŁŁ‡Ł ŁˆŁŽŲ§ŁŁ…Ł’ŲŖŁŁ†ŁŽŲ§Ł†ŁŁ‡Ł. ŁˆŁŽŲ£ŁŽŲ“Ł’Ł‡ŁŽŲÆŁ Ų£ŁŽŁ†Ł’ Ł„Ų§ŁŽ Ų§ŁŁ„ŁŽŁ‡ŁŽ Ų„ŁŁ„Ų§Ł‘ŁŽ Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł ŁˆŁŽŲ§Ł„Ł„Ł‡Ł ŁˆŁŽŲ­Ł’ŲÆŁŽŁ‡Ł Ł„Ų§ŁŽ Ų“ŁŽŲ±ŁŁŠŁ’ŁƒŁŽ Ł„ŁŽŁ‡Ł ŁˆŁŽŲ£ŁŽŲ“Ł’Ł‡ŁŽŲÆŁ Ų£Ł†Ł‘ŁŽ Ų³ŁŽŁŠŁ‘ŁŲÆŁŽŁ†ŁŽŲ§ Ł…ŁŲ­ŁŽŁ…Ł‘ŁŽŲÆŁ‹Ų§ Ų¹ŁŽŲØŁ’ŲÆŁŁ‡Ł ŁˆŁŽŲ±ŁŽŲ³ŁŁˆŁ’Ł„ŁŁ‡Ł Ų§Ł„ŲÆŁ‘ŁŽŲ§Ų¹ŁŁ‰ Ų„Ł„Ł‰ŁŽ Ų±ŁŲ¶Ł’ŁˆŁŽŲ§Ł†ŁŁ‡Ł. Ų§Ł„Ł„Ł‡ŁŁ…Ł‘ŁŽ ŲµŁŽŁ„Ł‘Ł Ų¹ŁŽŁ„ŁŽŁ‰ Ų³ŁŽŁŠŁ‘ŁŲÆŁŁ†ŁŽŲ§ Ł…ŁŲ­ŁŽŁ…Ł‘ŁŽŲÆŁ ŁˆŁŲ¹ŁŽŁ„ŁŽŁ‰ Ų§ŁŽŁ„ŁŁ‡Ł ŁˆŁŽŲ£ŁŽŲµŁ’Ų­ŁŽŲ§ŲØŁŁ‡Ł ŁˆŁŽŲ³ŁŽŁ„Ł‘ŁŁ…Ł’ ŲŖŁŽŲ³Ł’Ł„ŁŁŠŁ’Ł…Ł‹Ų§ ŁƒŁŲ«ŁŠŁ’Ų±Ł‹Ų§ .Ā Ā Ų£ŁŽŁ…Ł‘ŁŽŲ§ ŲØŁŽŲ¹Ł’ŲÆŁ ŁŁŽŁŠŲ§ŁŽ Ų§ŁŽŁŠŁ‘ŁŁ‡ŁŽŲ§ Ų§Ł„Ł†Ł‘ŁŽŲ§Ų³Ł Ų§ŁŲŖŁ‘ŁŽŁ‚ŁŁˆŲ§Ų§Ł„Ł„Ł‡ŁŽ ŁŁŁŠŁ’Ł…ŁŽŲ§ Ų£ŁŽŁ…ŁŽŲ±ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ł†Ł’ŲŖŁŽŁ‡ŁŁˆŁ’Ų§ Ų¹ŁŽŁ…Ł‘ŁŽŲ§ Ł†ŁŽŁ‡ŁŽŁ‰ ŁˆŁŽŲ§Ų¹Ł’Ł„ŁŽŁ…ŁŁˆŁ’Ų§ Ų£ŁŽŁ†Ł‘ŁŽ Ų§Ł„Ł„Ł‡ŁŽ Ų£ŁŽŁ…ŁŽŲ±ŁŽŁƒŁŁ…Ł’ ŲØŁŲ£ŁŽŁ…Ł’Ų±Ł ŲØŁŽŲÆŁŽŲ£ŁŽ ŁŁŁŠŁ’Ł‡Ł ŲØŁŁ†ŁŽŁŁ’Ų³ŁŁ‡Ł ŁˆŁŽŲ«ŁŽŁ€Ł†ŁŽŁ‰ ŲØŁŁ…ŁŽŁ„Ų¢ Ų¦ŁŁƒŁŽŲŖŁŁ‡Ł ŲØŁŁ‚ŁŲÆŁ’Ų³ŁŁ‡Ł ŁˆŁŽŁ‚ŁŽŲ§Ł„ŁŽ ŲŖŁŽŲ¹Ų§ŁŽŁ„ŁŽŁ‰ Ų„ŁŁ†Ł‘ŁŽ Ų§Ł„Ł„Ł‡ŁŽ ŁˆŁŽŁ…ŁŽŁ„Ų¢Ų¦ŁŁƒŁŽŲŖŁŽŁ‡Ł ŁŠŁŲµŁŽŁ„Ł‘ŁŁˆŁ’Ł†ŁŽ Ų¹ŁŽŁ„Ł‰ŁŽ Ų§Ł„Ł†Ł‘ŁŽŲØŁŁ‰ ŁŠŲ¢ Ų§ŁŽŁŠŁ‘ŁŁ‡ŁŽŲ§ Ų§Ł„Ł‘ŁŽŲ°ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ Ų¢Ł…ŁŽŁ†ŁŁˆŁ’Ų§ ŲµŁŽŁ„Ł‘ŁŁˆŁ’Ų§ Ų¹ŁŽŁ„ŁŽŁŠŁ’Ł‡Ł ŁˆŁŽŲ³ŁŽŁ„Ł‘ŁŁ…ŁŁˆŁ’Ų§ ŲŖŁŽŲ³Ł’Ł„ŁŁŠŁ’Ł…Ł‹Ų§. Ų§Ł„Ł„Ł‡ŁŁ…Ł‘ŁŽ ŲµŁŽŁ„Ł‘Ł Ų¹ŁŽŁ„ŁŽŁ‰ Ų³ŁŽŁŠŁ‘ŁŲÆŁŁ†ŁŽŲ§ Ł…ŁŲ­ŁŽŁ…Ł‘ŁŽŲÆŁ ŲµŁŽŁ„Ł‘ŁŽŁ‰ Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł Ų¹ŁŽŁ„ŁŽŁŠŁ’Ł‡Ł ŁˆŁŽŲ³ŁŽŁ„Ł‘ŁŁ…Ł’ ŁˆŁŽŲ¹ŁŽŁ„ŁŽŁ‰ Ų¢Ł„Ł Ų³ŁŽŁŠŁ‘ŁŲÆŁŁ†Ų§ŁŽ Ł…ŁŲ­ŁŽŁ…Ł‘ŁŽŲÆŁ ŁˆŁŽŲ¹ŁŽŁ„ŁŽŁ‰ Ų§ŁŽŁ†Ł’ŲØŁŁŠŲ¢Ų¦ŁŁƒŁŽ ŁˆŁŽŲ±ŁŲ³ŁŁ„ŁŁƒŁŽ ŁˆŁŽŁ…ŁŽŁ„Ų¢Ų¦ŁŁƒŁŽŲ©Ł Ų§Ł’Ł„Ł…ŁŁ‚ŁŽŲ±Ł‘ŁŽŲØŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ų±Ł’Ų¶ŁŽ Ų§Ł„Ł„Ł‘Ł‡ŁŁ…Ł‘ŁŽ Ų¹ŁŽŁ†Ł Ų§Ł’Ł„Ų®ŁŁ„ŁŽŁŁŽŲ§Ų”Ł Ų§Ł„Ų±Ł‘ŁŽŲ§Ų“ŁŲÆŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ Ų£ŁŽŲØŁŁ‰ ŲØŁŽŁƒŁ’Ų±Ł ŁˆŁŽŲ¹ŁŁ…ŁŽŲ± ŁˆŁŽŲ¹ŁŲ«Ł’Ł…ŁŽŲ§Ł† ŁˆŁŽŲ¹ŁŽŁ„ŁŁ‰ ŁˆŁŽŲ¹ŁŽŁ†Ł’ ŲØŁŽŁ‚ŁŁŠŁ‘ŁŽŲ©Ł Ų§Ł„ŲµŁ‘ŁŽŲ­ŁŽŲ§ŲØŁŽŲ©Ł ŁˆŁŽŲ§Ł„ŲŖŁ‘ŁŽŲ§ŲØŁŲ¹ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ ŁˆŁŽŲŖŁŽŲ§ŲØŁŲ¹ŁŁŠ Ų§Ł„ŲŖŁ‘ŁŽŲ§ŲØŁŲ¹ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ Ł„ŁŽŁ‡ŁŁ…Ł’ ŲØŁŲ§ŁŲ­Ł’Ų³ŁŽŲ§Ł†Ł Ų§ŁŁ„ŁŽŁ‰ ŁŠŁŽŁˆŁ’Ł…Ł Ų§Ł„ŲÆŁ‘ŁŁŠŁ’Ł†Ł ŁˆŁŽŲ§Ų±Ł’Ų¶ŁŽ Ų¹ŁŽŁ†Ł‘ŁŽŲ§ Ł…ŁŽŲ¹ŁŽŁ‡ŁŁ…Ł’ ŲØŁŲ±ŁŽŲ­Ł’Ł…ŁŽŲŖŁŁƒŁŽ ŁŠŁŽŲ§ Ų£ŁŽŲ±Ł’Ų­ŁŽŁ…ŁŽ Ų§Ł„Ų±Ł‘ŁŽŲ§Ų­ŁŁ…ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ Ā Ā Ų§ŁŽŁ„Ł„Ł‡ŁŁ…Ł‘ŁŽ Ų§ŲŗŁ’ŁŁŲ±Ł’ Ł„ŁŁ„Ł’Ł…ŁŲ¤Ł’Ł…ŁŁ†ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„Ł…ŁŲ¤Ł’Ł…ŁŁ†ŁŽŲ§ŲŖŁ ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„Ł…ŁŲ³Ł’Ł„ŁŁ…ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„Ł…ŁŲ³Ł’Ł„ŁŁ…ŁŽŲ§ŲŖŁ Ų§ŁŽŁ„Ų§ŁŽŲ­Ł’ŁŠŲ¢Ų”Ł Ł…ŁŁ†Ł’Ł‡ŁŁ…Ł’ ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„Ų§ŁŽŁ…Ł’ŁˆŁŽŲ§ŲŖŁ Ų§Ł„Ł„Ł‡ŁŁ…Ł‘ŁŽ Ų£ŁŽŲ¹ŁŲ²Ł‘ŁŽ Ų§Ł’Ł„Ų„ŁŲ³Ł’Ł„Ų§ŁŽŁ…ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„Ł…ŁŲ³Ł’Ł„ŁŁ…ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ ŁˆŁŽŲ£ŁŽŲ°ŁŁ„Ł‘ŁŽ Ų§Ł„Ų“Ł‘ŁŲ±Ł’ŁƒŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„Ł…ŁŲ“Ł’Ų±ŁŁƒŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ł†Ł’ŲµŁŲ±Ł’ Ų¹ŁŲØŁŽŲ§ŲÆŁŽŁƒŁŽ Ų§Ł’Ł„Ł…ŁŁˆŁŽŲ­Ł‘ŁŲÆŁŁŠŁ‘ŁŽŲ©ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ł†Ł’ŲµŁŲ±Ł’ Ł…ŁŽŁ†Ł’ Ł†ŁŽŲµŁŽŲ±ŁŽ Ų§Ł„ŲÆŁ‘ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ų®Ł’Ų°ŁŁ„Ł’ Ł…ŁŽŁ†Ł’ Ų®ŁŽŲ°ŁŽŁ„ŁŽ Ų§Ł’Ł„Ł…ŁŲ³Ł’Ł„ŁŁ…ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ ŁˆŁŽ ŲÆŁŽŁ…Ł‘ŁŲ±Ł’ Ų£ŁŽŲ¹Ł’ŲÆŁŽŲ§Ų”ŁŽ Ų§Ł„ŲÆŁ‘ŁŁŠŁ’Ł†Ł ŁˆŁŽŲ§Ų¹Ł’Ł„Ł ŁƒŁŽŁ„ŁŁ…ŁŽŲ§ŲŖŁŁƒŁŽ Ų„ŁŁ„ŁŽŁ‰ ŁŠŁŽŁˆŁ’Ł…ŁŽ Ų§Ł„ŲÆŁ‘ŁŁŠŁ’Ł†Ł. Ų§Ł„Ł„Ł‡ŁŁ…Ł‘ŁŽ Ų§ŲÆŁ’ŁŁŽŲ¹Ł’ Ų¹ŁŽŁ†Ł‘ŁŽŲ§ Ų§Ł’Ł„ŲØŁŽŁ„Ų§ŁŽŲ”ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„ŁˆŁŽŲØŁŽŲ§Ų”ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ł„Ų²Ł‘ŁŽŁ„Ų§ŁŽŲ²ŁŁ„ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„Ł…ŁŲ­ŁŽŁ†ŁŽ ŁˆŁŽŲ³ŁŁˆŁ’Ų”ŁŽ Ų§Ł’Ł„ŁŁŲŖŁ’Ł†ŁŽŲ©Ł ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„Ł…ŁŲ­ŁŽŁ†ŁŽ Ł…ŁŽŲ§ ŲøŁŽŁ‡ŁŽŲ±ŁŽ Ł…ŁŁ†Ł’Ł‡ŁŽŲ§ ŁˆŁŽŁ…ŁŽŲ§ ŲØŁŽŲ·ŁŽŁ†ŁŽ Ų¹ŁŽŁ†Ł’ ŲØŁŽŁ„ŁŽŲÆŁŁ†ŁŽŲ§ Ų§ŁŁ†Ł’ŲÆŁŁˆŁ†ŁŁŠŁ’Ų³ŁŁŠŁ‘ŁŽŲ§ Ų®Ų¢ŲµŁ‘ŁŽŲ©Ł‹ ŁˆŁŽŲ³ŁŽŲ§Ų¦ŁŲ±Ł Ų§Ł’Ł„ŲØŁŁ„Ł’ŲÆŁŽŲ§Ł†Ł Ų§Ł’Ł„Ł…ŁŲ³Ł’Ł„ŁŁ…ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ Ų¹Ų¢Ł…Ł‘ŁŽŲ©Ł‹ ŁŠŁŽŲ§ Ų±ŁŽŲØŁ‘ŁŽ Ų§Ł’Ł„Ų¹ŁŽŲ§Ł„ŁŽŁ…ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ. Ų±ŁŽŲØŁ‘ŁŽŁ†ŁŽŲ§ Ų¢ŲŖŁŁ†Ų§ŁŽ ŁŁŁ‰ Ų§Ł„ŲÆŁ‘ŁŁ†Ł’ŁŠŁŽŲ§ Ų­ŁŽŲ³ŁŽŁ†ŁŽŲ©Ł‹ ŁˆŁŽŁŁŁ‰ Ų§Ł’Ł„Ų¢Ų®ŁŲ±ŁŽŲ©Ł Ų­ŁŽŲ³ŁŽŁ†ŁŽŲ©Ł‹ ŁˆŁŽŁ‚ŁŁ†ŁŽŲ§ Ų¹ŁŽŲ°ŁŽŲ§ŲØŁŽ Ų§Ł„Ł†Ł‘ŁŽŲ§Ų±Ł. Ų±ŁŽŲØŁ‘ŁŽŁ†ŁŽŲ§ ŲøŁŽŁ„ŁŽŁ…Ł’Ł†ŁŽŲ§ Ų§ŁŽŁ†Ł’ŁŁŲ³ŁŽŁ†ŁŽŲ§ ŁˆŁŽŲ„Ł†Ł’ Ł„ŁŽŁ…Ł’ ŲŖŁŽŲŗŁ’ŁŁŲ±Ł’ Ł„ŁŽŁ†ŁŽŲ§ ŁˆŁŽŲŖŁŽŲ±Ł’Ų­ŁŽŁ…Ł’Ł†ŁŽŲ§ Ł„ŁŽŁ†ŁŽŁƒŁŁˆŁ’Ł†ŁŽŁ†Ł‘ŁŽ Ł…ŁŁ†ŁŽ Ų§Ł’Ł„Ų®ŁŽŲ§Ų³ŁŲ±ŁŁŠŁ’Ł†ŁŽ.

Ų¹ŁŲØŁŽŲ§ŲÆŁŽŲ§Ł„Ł„Ł‡Ł ! Ų„ŁŁ†Ł‘ŁŽ Ų§Ł„Ł„Ł‡ŁŽ ŁŠŁŽŲ£Ł’Ł…ŁŲ±Ł ŲØŁŲ§Ł’Ł„Ų¹ŁŽŲÆŁ’Ł„Ł ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„Ų„ŁŲ­Ł’Ų³ŁŽŲ§Ł†Ł ŁˆŁŽŲ„ŁŁŠŁ’ŲŖŲ¢Ų”Ł Ų°ŁŁŠ Ų§Ł’Ł„Ł‚ŁŲ±Ł’ŲØŁ‰ŁŽ ŁˆŁŽŁŠŁŽŁ†Ł’Ł‡ŁŽŁ‰ Ų¹ŁŽŁ†Ł Ų§Ł’Ł„ŁŁŽŲ­Ł’Ų“Ų¢Ų”Ł ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„Ł…ŁŁ†Ł’ŁƒŁŽŲ±Ł ŁˆŁŽŲ§Ł’Ł„ŲØŁŽŲŗŁ’ŁŠ ŁŠŁŽŲ¹ŁŲøŁŁƒŁŁ…Ł’ Ł„ŁŽŲ¹ŁŽŁ„Ł‘ŁŽŁƒŁŁ…Ł’ ŲŖŁŽŲ°ŁŽŁƒŁ‘ŁŽŲ±ŁŁˆŁ’Ł†ŁŽ ŁˆŁŽŲ§Ų°Ł’ŁƒŁŲ±ŁŁˆŲ§ Ų§Ł„Ł„Ł‡ŁŽ Ų§Ł’Ł„Ų¹ŁŽŲøŁŁŠŁ’Ł…ŁŽ ŁŠŁŽŲ°Ł’ŁƒŁŲ±Ł’ŁƒŁŁ…Ł’ ŁˆŁŽŲ§Ų“Ł’ŁƒŁŲ±ŁŁˆŁ’Ł‡Ł Ų¹ŁŽŁ„Ł‰ŁŽ Ł†ŁŲ¹ŁŽŁ…ŁŁ‡Ł ŁŠŁŽŲ²ŁŲÆŁ’ŁƒŁŁ…Ł’ ŁˆŁŽŁ„ŁŽŲ°ŁŁƒŁ’Ų±Ł Ų§Ł„Ł„Ł‡Ł Ų£ŁŽŁƒŁ’ŲØŁŽŲ±Ł’


Ustadz Ajie Najmuddin, Akivis NU Boyolali

Editor: Muhammad Faizin

Kontributor: Ajie Najmuddin

Terkait

Khutbah

Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Pentingipun Bantu-Binantu ingdalem Kesaenan

Rabu, 31 Agustus 2022 | 11:00 WIB
Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Pentingipun Bantu-Binantu ingdalem Kesaenan
Khutbah

Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Mapag Wulan Ramadhan Kanthi Bingah

Kamis, 16 Maret 2023 | 15:00 WIB
Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Mapag Wulan Ramadhan Kanthi Bingah
Khutbah

Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Tigo Kesalehanā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹Ā woā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ntenĀ WulanĀ Ramadhan

Kamis, 23 Maret 2023 | 18:00 WIB
Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Tigo Kesalehanā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹Ā woā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ā€‹ntenĀ WulanĀ Ramadhan
Khutbah

Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Al-Qurā€™an Pitudhuh lan Tandha ingkang Pertela

Kamis, 6 April 2023 | 20:00 WIB
Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Al-Qurā€™an Pitudhuh lan Tandha ingkang Pertela
Khutbah

Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Puncak Riyoyo Tiyang Mukmin

Kamis, 4 Mei 2023 | 01:00 WIB
Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Puncak Riyoyo Tiyang Mukmin
Khutbah

Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Tiga Wasiat ingkang Mulia Sakbibare Ramadhan

Kamis, 4 Mei 2023 | 10:00 WIB
Khutbah Jumat Bahasa Jawa: Tiga Wasiat ingkang Mulia Sakbibare Ramadhan

Khutbah Lainnya

Lihat Semua
Khutbah Jumat: Menyambut Idul Adha dengan Iman dan Syukur
Khutbah

Khutbah Jumat: Menyambut Idul Adha dengan Iman dan Syukur

Jumat, 23 Mei 2025 | 09:00 WIB
Khutbah Jumat: Relasi Atasan dan Bawahan di Dunia Kerja menurut Islam
Khutbah

Khutbah Jumat: Relasi Atasan dan Bawahan di Dunia Kerja menurut Islam

Jumat, 23 Mei 2025 | 08:00 WIB
Khutbah Jumat: Menanamkan Nilai Antikorupsi kepada Anak Sejak Dini
Khutbah

Khutbah Jumat: Menanamkan Nilai Antikorupsi kepada Anak Sejak Dini

Jumat, 23 Mei 2025 | 06:00 WIB
Khutbah Jumat: Tujuh Amalan yang Terus Mengalir Pahalanya
Khutbah

Khutbah Jumat: Tujuh Amalan yang Terus Mengalir Pahalanya

Kamis, 22 Mei 2025 | 20:00 WIB
Khutbah Jumat: Merajut Kebersamaan dengan Semangat Gotong Royong
Khutbah

Khutbah Jumat: Merajut Kebersamaan dengan Semangat Gotong Royong

Kamis, 22 Mei 2025 | 15:00 WIB
Khutbah Jumat: Jangan Bawa Tujuan Duniawi ke Tanah Suci
Khutbah

Khutbah Jumat: Jangan Bawa Tujuan Duniawi ke Tanah Suci

Kamis, 22 Mei 2025 | 11:00 WIB
Khutbah Jumat: Lima Ibadah Sosial yang Dirindukan Surga
Khutbah

Khutbah Jumat: Lima Ibadah Sosial yang Dirindukan Surga

Kamis, 22 Mei 2025 | 09:00 WIB
Khutbah Jumat: Berbakti Kepada Orang Tua Sebelum Terlambat
Khutbah

Khutbah Jumat: Berbakti Kepada Orang Tua Sebelum Terlambat

Jumat, 16 Mei 2025 | 06:45 WIB